01 Οκτ Εργασιακή εξουθένωση: όχι και τόσο σπάνια τελικά
Οξύµωρο αλλά αληθινό. Σε µια κοινωνία µε υψηλή ανεργία, τελικά ανάµεσα στους «τυχερούς» που εργάζονται είναι πολλοί αυτοί που βιώνουν το σύνδροµο εργασιακής εξουθένωσης ή αλλιώς burn-out syndrome
Τι είναι όµως το burnout; Είναι ένα σύνδροµο σωµατικής και ψυχικής εξάντλησης που παρουσιάζεται σε άτοµα των οποίων η εργασία απαιτεί επανειληµένη έκθεση σε συναισθηµατικά φορτισµένες και απαιτητικές διαπροσωπικές σχέσεις µε τους πελάτες/ασθενείς τους. Οταν το εργασιακό άγχος είναι έντονο, συνεχές και δεν το διαχειρίζεται ο επαγγελµατίας, τότε θα µπορούσε να οδηγήσει στο burn-out και ο εργαζόµενος να «καεί».
Αποστασιοποιείται, χάνει το ενδιαφέρον του για τη δουλειά και τους πελάτες, αισθάνεται ανεπαρκής και γενικώς παύει να είναι ικανοποιηµένος µε την εργασία του. Συνεπώς το burnout είναι µία συναισθηµατική αντίδραση του εργαζόµενου αλλά και ένας µηχανισµός άµυνας για να µπορέσει να συνεχίσει να εργάζεται.
Είναι ένα σύνθετο σύνδροµο µε πολλαπλά αίτια που αφορούν στο ίδιο το άτοµο αλλά και στο εργασιακό περιβάλλον. Σηµαντικό ρόλο παίζει η ιδιοσυγκρασία του εργαζόµενου, µε τι προσδοκίες και στόχους ξεκινά τη δουλειά αλλά και οι συνθήκες εργασίας και οι πόροι που του προσφέρονται. Ως πιο επιρρεπή επαγγέλµατα θεωρούνται τα εξής: εκπαιδευτικοί, αστυνοµικοί, οικονοµικοί διαχειριστές, ιατρικά/παραϊατρικά επαγγέλµατα µε κορύφωση στους νοσηλευτές και οι εργαζόµενοι σε κυβερνητικούς οργανισµούς.
Αξιοσηµείωτο ότι επηρεάζει όλα τα επίπεδα της ζωής: υγεία (σωµατική-ψυχική), συµπεριφορά, σχέσεις, οικονοµικά, και γενικώς µειώνει την ποιότητα ζωής. Συχνά διαταράσσεται ο ύπνος, η όρεξη, προκύπτουν ψυχοσωµατικά προβλήµατα όπως γαστρεντερικά, αναπνευστικά, κρυολογήµατα, πονοκέφαλοι και αµιγώς ψυχολογικά, µε αυξηµένη πιθανότητα για κατάθλιψη, καχυποψία, αποξένωση. Συνήθως παρουσιάζεται αυξηµένη εριστικότητα, συγκρουσιακή στάση, αδυναµία συγκέντρωσης και χαµηλή επικοινωνία, µε συχνές απουσίες ή παραιτήσεις από τη δουλειά, που έπειτα οδηγούν σε οικονοµικούς προβληµατισµούς.
Η εργασιακή απόδοση και ο ενθουσιασµός πέφτουν και συχνά παρατηρείται χρήση αλκοόλ ή φαρµάκων. Το burn-out δεν αφορά µόνο τον εργαζόµενο, αλλά και την εργοδοσία, για δύο λόγους. Πρώτον επειδή οι εργασιακές συνθήκες και απαιτήσεις έχουν µεγάλο µερίδιο ευθύνης για την έναρξη του συνδρόµου αλλά και επειδή οι συνέπειές του είναι φανερές και στην επιχείρηση!
Η µειωµένη αφοσίωση των εργαζοµένων συνεπάγεται µειωµένη αποδοτικότητα και παραγωγικότητα και σε συνδυασµό µε την αυξηµένη απουσία η επιχείρηση πλέον λειτουργεί «κουτσαίνοντας».
Η διαχείριση λοιπόν ενός τέτοιου προβλήµατος είναι σύνθετη. Οταν το εργασιακό στρες παρεµβαίνει στην ικανότητα του ατόµου να δουλέψει, να φροντίσει τον εαυτό του ή να διαχειριστεί τη ζωή του, τότε το άτοµο πρέπει να αναλάβει δράση! Πρώτο βήµα είναι να αναγνωρίσει ότι όντως βιώνει έντονο άγχος και να εντοπίσει τη συγκεκριµένη πηγή. Έπειτα να αποταθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να τον βοηθήσει να αναπτύξει στρατηγικές χαλάρωσης και διαχείρισης άγχους, να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του και τις εργασιακές προκλήσεις. Φυσικά, το ιδανικό είναι να κινητοποιηθεί και η εργοδοσία δείχνοντας ενδιαφέρον στις ανάγκες του προσωπικού και συνεπώς κάνοντας επανασχεδιασµό εργασίας. Επειδή όµως δεν µπορούµε να αλλάξουµε τους άλλους ούτε το περιβάλλον µας, συνήθως, ξεκινάµε από τους εαυτούς µας αν όντως θέλουµε να νοιώσουµε καλύτερα!